Yurt genelinde geçtiğimiz yıllara göre artan uyuz vakaları nedeniyle uyuz hastalığı gündem oldu. Uyuz hastalığına yakalandıysanız, Uyuz varsa, eşinizin de belirtileri olup olmadığına bakılmaksızın tedavi edilmesi gerekecektir.Etkili bir tedavi için sadece hastanın değil, özellikle hastanın yakın temas ettiği tüm aile bireylerinin tedavisi şarttır. Başarılı bir tedavi sonrasında dahi hastalık bulgularının 2-6 hafta kadar devam edebileceği unutulmamalıdır.
Daha çok hastane, huzurevi, askeri kışlalar, bakım evleri gibi kalabalık ortamlarda temas ile kişiden kişiye bulaşan uyuz hastalığı, Özellikle aynı kıyafetleri giyen, aynı yatağı veya aynı havluyu paylaşan kişiler arasında daha kolay yayılan uyuz hastalığı yaş ve cinsiyet ayırt etmeksizin bulaşır.
İnsandan başka en çok kedi ve köpekte de hastalık yapar, Uyuzun nedeni, hayvandan insana ya da insandan insana geçerek yaşamını sürdüren (Sercopets Scabiei) isminde, mikroskobik boyutlardaki parazitlerdir. Hayvandan insana geçen uyuz parazitleri uzun süre yaşayamazlar ancak insandan insana bulaştığında uzun ömürlü olarak varlığını sürdürür.
Uyuz Nedir?
Uyuz böceğinin, derinin altına girip buradaki dokudan beslenerek yaşamasına bağlı olarak ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Bir cilt hastalığı olan uyuz, kaşıntıya sebep olur ve kırmızı yaralar ya da şişlikler ile kendini gösterir. Uyuz mikrobu taşıyan hayvanlar ya da insanlarla temas etmek hastalığın bulaşmasına neden olabilir. Uyuz hayli bulaşıcı bir hastalıktır, bu nedenle uyuz paraziti taşıyan kişilerden uzak durmak gerekir. Bu parazit bulaşan kişi; herhangi bir belirti taşımadan da sağlıklı bir kişiye paraziti bulaştırabilir. Halk arasında uyuz hastalığının pislikten dolayı meydana geldiği gibi yanlış bir düşünce vardır, bu hastalığa neden olan parazit, temiz ortamda da üreyebilir.
Uyuz belirtileri nelerdir?
Hastalığın en yaygın belirtileri, özellikle geceleri şiddetli kaşıntı ve cilt üzerindeki sivilce benzeri kabarcıklardır. Kaşıntı ve döküntüler bilek, dirsek, koltuk altlığı, cinsel organ çevreleri, parmaklar, bel gibi bölgelerle sınırlı olabilir. Bu yerleri kaşımak ciltte yara oluşmasına neden olabilir. Uyuzun, aşırı bulaşıcı hale geldiği bu türüne Norveç Uyuzu denmektedir.
Uyuz nasıl bulaşır?
Hastalık genellikle uyuz olan biriyle doğrudan ve uzun süreli yakın teması ile yayılır. Tokalaşma ya da kısa süreli sarılarak genellikle uyuz bulaşmaz. Hastalık, eşler arasında ve aile üyelerine kolayca yayılır. Uyuz hastalığı olan bir kişi tarafından kullanılan giysiler, havlular veya yatak takımları gibi eşyalar paylaşılarak dolaylı olarak da bulaştırılabilir.
Uyuz kimlerde görülür.
Daha çok bağışıklık sistemi düşük, engelli ve yaşlı kişilerde, Küçük çocuklar ve hamile kadınlarda, Kemoterapi gören kişilerde, Daha çok hastane, huzurevi, askeri kışlalar, bakım evleri gibi kalabalık ortamlarda aynı kıyafetleri giyen, aynı yatağı paylaşan kişiler arasında daha kolay yayılır. Irk, cinsiyet ya da herhangi bir sosyal sınıf ayırt etmeksizin yayılan bir hastalıktır.
Uyuz hastalığından nasıl kurtuluruz.
Vücuda sürülen merhem ya da losyon vücutta 8-10 saat aralığında tutulursa tedavi 10 günde sonlanır.
Bütün giysiler temizlenmeli, hasta iyi bir banyo yapmalı, yatak örtüleri ve giysiler mümkün olan en sıcakta yıkanmalıdır. Yıkanması çok uzun zaman alacak şeyler, güneş altında uzun süre bekletilmeli, yıkandıktan sonra iç çamaşırlar dahil, kızmış bir ütüyle ütülenmelidir. Halı ve döşeme gibi mobilyalar, elektrikli süpürgeyle vakumla çekilirse yine buradan bulaşma riski de kaybolur. ilaç tedavide tek başına çözüm değil. Kökünü kurutmak gerekiyor. Bunun da başlıca şartı, hijyen. Hasta iyileşse bile, evdeki yorgan, giysi ve benzeri şeyler kaynar suyla yıkanmazsa uyuz ortadan kalkmaz.
Çok ÖNEMLİ
Hastanın tedavisi esnasın da ,hastanın yatak örtülerinin, nevresim takımlarının, kullandığı havluların ve kıyafetlerinin ilaçlı tedaviye başlamadan en az 3 gün öncesinden sıcak suda yıkanması ve kurutma makinesinde kurutulması bir zorunluluktur. Eşyaların ağzı sıkıca kapalı bir torbaya konulması ve en az 72 saat torbada bekletilmesi de parazitlerin ölmesi için yeterlidir. Çünkü uyuz akarları; insan vücudu dışında 72 saatten daha uzun süre yaşayamaz.
Mustafa Hakkı Sezgin
