Salih Turhan, Abuzer Akbıyık, ve Gürsoy Babaoğlu tarafından hazırlanan 1900-1960’li yılların taş plaklarında türkülerin yer aldığı, 3 ciltlik “Notalarıyla Taş Plak Türkü Külliyatı / 1001 Türkü” kitabı çıktı.
1900’lü yılların başından 1960’lı yılların sonuna kadar piyasaya çıkan Taş Plaklarda yer alan 1001 türkü sözü ve notası, 170 sanatçı biyografisi ve Cemal Ünlü, Gökhan Akçura, Tahir Abacı, Konuralp Bilgin, Oğuz Berk’in Taş plak kültürüne dair önemli yazıların yer aldığı, 3 ciltlik, 1500 sayfadan oluşan külliyat, okuyucu ile buluştu.
Dünyada bilinen en eski ses kaydı fonograf adlı ses kayıt cihazı ile 1857 yılında yapılmıştır. Daha sonra 1877 yılında gramofon icat edilmiş, 1880’lerde ilk plak kayıtları başlamış olsa da ülkemizde, ticari anlamdaki kayıtlar 1900’lerin başında itibaren İstanbul’da gerçekleştirilmiştir. Türkiye’de “Taş plak” olarak adlandırılan 78 rpm (devirli) plaklar 1960’lı yılların sonuna kadar devam etmiştir. Bu zaman zarfında dünyada 2.000.000 Osmanlı/Türkiye/İstanbul merkezli olmak üzere yaklaşık 30.000 taş plak kaydı yapıldığını tahmin edilmektedir.
Kitabın yazarlarından Araştırmacı-Yazar Abuzer Akbıyık kitapla yaptığı açıklamada “Müzik kültürümüz içinde taş plakların çok ayrı bir yeri ve önemi vardır. Taş plaklarda yer alan eserlerin kaybolup gitmemesi, tespit edilerek günümüz insanına tanıtılması ve gelecek nesillere aktarılması için Kültür ve Turizm Bakanlığı Sanatçısı, Araştırmacı Salih Turhan ve TRT Halk Müziği Sanatçısı ve Araştırmacı Gürsoy Babaoğlu ile uzun ve meşakkatli bir çalışma sonucu bu kitabı hazırladık. Değerli sanatçı ve araştırmacılar Cemal Ünlü, Gökhan Akçura, Tahir Abacı, Konuralp Bilgin, Oğuz Berk konu ile ilgili yazıları ile kitabımıza katkıda bulundular, kendilerine çok teşekkür ederiz. Ayrıca, İngilizceye çevri yapan Murathan Turhan’a, Dijital notayı hazırlayan Uğur Karagöz, kapak ve baskıya hazırlık işlerini gerçekleştiren Cem Turhan’a teşekkür ederiz. Taş plaklardaki çok güzel eserlerin sözleri, notaları, sanatçıların biyografileri, taş plakla ilgili bilgileri içeren yazıların yer aldığı bu eser, alanında önemli bir boşluğu dolduracağını, repertuarımıza önemli katkılar sağlayacağını, müzik dünyamızı zenginleştireceğini, akademisyen, ses ve saz sanatçıları, araştırmacılar, öğrenciler ve meraklılar için kaynak eser olacağını umuyoruz” dedi.
ST Prodüksiyon tarafından yayınlanan “Notalarıyla Taş Plak Türkü Külliyatı / 10001 Türkü” kitabın, www.kitapyurdu.com, D&R kitap mağazaları, Ana Basın Kitap Dağıtım üzerinden temin edebileceğini ifade eden Akbıyık, kitabın içeriğiyle ilgili şu bilgileri verdi; “Bu eser “Notalarıyla Taş Plak Türkü Külliyatı / 1001 Türkü” başlığıyla, 3 cilt hacminde ve 3 bölümden oluşmaktadır.
1. Cilt / 1. Bölüm: Türkçe, İngilizce Ön Söz, 1.Cilt Repertuar İndeksi ile değerli akademisyen ve araştırmacıların taş plak tarihi, kültürü ve geleneğine dair makale, araştırma yazıları, gramofon ve plak görselleri yer almaktadır.
1. Cilt / 2. Bölüm: Biyografiler İndeksi ile taş plağa okuduğu eserlerle kitapta yer alan 172 ses sanatçısının fotoğraflı biyografileri sunulmaktadır.
1. Cilt / 3. Bölüm: Taş plak kayıtlarından hareketle notaya alınmış ve plaktaki başlıklarına göre alfabetik (A-B) sıralı 252 türkünün dijital notasyonu yer almaktadır.
2. Cilt: Bu ciltte yer alan Repertuvar İndeksi ile plaktaki başlıklarına göre alfabetik (C-K) sıralı 377 türkünün dijital notası yer almaktadır.
3.Cilt; Bu ciltte yer alan repertuar indeksi ile plaktaki başlıklarına göre alfabetik (K-Z)) sıralı 372 türkünün dijital notası yer almaktadır. Külliyatı hazırlarken yaklaşık olarak 350 sanatçının icrasından istifade edildi. Buna göre tek eserle temsil edilen sanatçılar olduğu gibi 25-30 eserle temsil edilen sanatçılar da mevcuttur.” Dedi.
Abuzer AKBIYIK / Araştırmacı-Yazar/ AĞUSTOS 2023 / www.abuzerakbiyik.com.tr