SÜVEYŞ KANALI AKDENİZ’İ KIZILDENİZ’E BAĞLAYAN VE MISIR’IN OSMANLI İDARESİNDE OLDUĞU DÖNEMDE AÇILAN KANAL.
İlk çağlardan bu yana Firavunlar döneminden doğuyu kanallar vasıtasıyla Akdenize Bağlamak fikri hep var olmuştur. Mısır firavunları Nil Nehri’nden doğuya kızıldeniz’e doğru seyahati kolaylaştırmak maksadıyla doğu ve batı yönünde kanallar inşa etmişlerdir.
Firavun Ramses döneminde yapılan kanalları diğer Firavunlar da kullanılmaya devam etmiştir. Açılan kanaldan daha sonra ki dönemler de tamir ettirilerek Romalılar ve İslam hakimiyeti döneminde de farklı tarihlerde bu kanallar kullanılmıştır. Nil ve kızıldeniz arasında yapılan kanallar Zamanla Kum dolunca Halife Ömer emriyle Mısır valisi Amr Bin As kanalı tamir ettirmiş ve bu Kanallar 8 asıra kadar gereken görevini yerine getirmiştir.
Osmanlı hakimiyetinde ki safhası…
Osmanlı Devleti’nin 16 yüzyıl da Hint okyanusunu geçip Akdeniz’den Kızıldeniz’e hızlıca ulaşmak mecburiyeti hasıl olmuştu, bunu istemesinin sebebi baharat yolunu kontrole altına alma bahanesi ile Portekizlilerin İslam ülkelerine saldırılarına engellemekti. Osmanlı İmparatorluğu’nun doğudaki topraklarını tehdit altına girmeye başlayınca, bu tehlike karşısında sadrazam Sokullu Mehmet Paşa ve kalpten Derya Kılıç Ali Paşa Akdeniz’e Kızıldeniz’e bağlayacak bir kanal açma konusunda girişimde bulundular.
Projenin hayata geçmesi (1505-1579) Sokullu Mehmet Paşa’ya nasip olmamış fakat Ondan tam 3 Asır sonra kanal yapımı nihayete erecek ve Mısır’a Hayat katacak bu kanal diğer ülkeler arasında büyük bir Mücadele’ye sebep olacaktı. Kanalın yapımı için Osmanlı Sultanı Abdülaziz 19 Mart 1866 tarihinde kanalın yapılmasına izin vermiştir Süveyş Kanalı yapımı 10 yıl 6 ay 25 gün sürmüş yaklaşık 60.000 işçi çalıştırılmıştır. Bu kanalın yapımı kolay olmadığı gibi çok da uzun bir sürecin sonunda Mısır ticaretine hayat vermiştir.
Her ne kadar kanalın yapımını Osmanlıdan alınan izin ile Osmanlı toprağı içerisinde ki Mısır’da Fransa tarafından yapıldıysa da kısa bir müddet sonra birleşmiş milletler toplanarak kanalın TARAFSIZ olmasını ve savaş durumunda bile kullanılmaya devam etmelidir kararını çıkarttılar. Hitler’in bile ele geçirmeye çalıştığı Çeşitli yönetim değişikliklerinden sonra kanal 1975 yılından bu yana Mısır’ın kontrolünde varlığını sürdürmektedir.
Mısır sınırları içerisinde yer alan ve stratejik bir nokta olan bu kanal Akdeniz’i Kızıldeniz’e bağlama görevini yerine getirmektedir. Bu kanal sayesinde Deniz taşımacılığında Afrika’nın çevresinde dolaşmaya gerek kalmamış, Asya ve Avrupa arasındaki deniz taşımacılığı Hareketli ve daha kolay ulaşılabilir bir hale gelmiştir. Hali hazır da kanal Dünya ticareti açısından dünyanın her tarafında üretilen ürünlerin kullanıcılara daha az nakliye masrafı ve kısa zaman da ulaştırılması bakımından büyük önem arz etmektedir..
Süveyş kanalının ticari ve stratejik açıdan önemini anlamamıza yardımcı olacak bir haberi sunalım..
“2021 yılının Mart ayında kanaldan geçerken kontrolü kaybeden Ever Given isimli gemi Süveyş Kanalı’ndaki deniz trafiğini tamamen durdurmuştur. Bu geminin kanal yolunda tıkalı kaldığı sürenin dünya ticaretine her gün 10-15 milyar $ aralığında zarar verdiği tahmin edilmektedir.”
Sina Yarımadası’nın batısında yer alan Kanal, 193,3 kilometre uzunluğunda ve en dar yeri ise 60 metre genişliğindedir. Dünyada kapakları olmayan en uzun kanaldır. Diğer kanallarla karşılaştırıldığında kaza oranı hemen hemen sıfırdır. Gece ve gündüz geçiş yapılabilir.
2015 Mısır’ın yeni yönetimi bir senelik bir çalışmadan sonra 6 Ağustos 2015 tarihinde kanalın bir kısmına paralel olarak yaptırdığı 2. kanalı açmıştır.
2021 Kanal Krizi’nin ardından Mısır yetkilileri benzer kazaların yaşanmasının önüne geçmek adına genişletilme faaliyetlerine başlanacağını bildirdi
Mustafa Hakkı SEZGİN/ Türkiye Postası Gazetesi / Genel Yayın Yönetmeni
