Adalet Bakanlığı hükümlülerin iyi hal değerlendirmelerine yönelik yeni düzenlemeleri içeren hükümleri, 1 Ocak 2021’den itibaren uygulamaya başlayacak. Yeni yılla birlikte hükümlüler, iyi hal tespitinde 6 ayda bir idare ve gözlem kurulunca değerlendirmeye tabi tutulacak.
Hükümlünün infaz sürecinde gösterdiği gelişim, yönetim, eğitim ve öğretim, psiko-sosyal yardım ile güvenlik ve gözetim servisleri tarafından hazırlanan raporla puanlanacak. Değerlendirmede, hükümlünün gösterdiği gelişim “artı puan”, aldığı disiplin cezaları “eksi puan” şeklinde değerlendirilip “gelişim puanı” belirlenecek. Gelişim puanı belirlenen eşik puanın altında kalan hükümlüler iyi halin arandığı hak ve imkanlardan faydalanamayacak.
HÜKÜMLÜLER, İYİ HAL TESPİTİNDE 6 AYDA BİR DEĞERLENDİRMEYE TABİ TUTULACAK
Adalet Bakanlığının Yargı Reformu Strateji Belgesi hedefleri arasında yer alan, TBMM’de 14 Nisan 2020’de kabul edilen 5275 sayılı Kanun’un, hükümlülerin iyi hal değerlendirmelerine yönelik yeni düzenlemeleri içeren hükümleri 1 Ocak 2021’de uygulanmaya başlanacak.
Yeni dönemde hükümlüler, toplumla bütünleşmeye hazır olup olmadığı, tekrar suç işleme riski ile mağdura veya başkalarına zarar verme riskinin düşük olup olmadığı hususlarında idare ve gözlem kurulu tarafından iyi hâlin belirlenmesine esas olmak üzere en geç 6 ayda bir değerlendirmeye tabi tutulacak.
Raporda hükümlülerin haklarını iyi niyetle kullanıp kullanmadığı, yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirip getirmediği, toplumla bütünleşmeye hazır olup olmadığı hususları değerlendirilecek. Yine hükümlülerin katıldığı iyileştirme ve eğitim-öğretim programları ile spor ve sosyal faaliyetler, kültür-sanat programlarından aldığı sertifikalara, kitap okuma alışkanlığı kazanıp kazanmadığına ve işlediği suçtan pişmanlık duyup duymadığına bakılacak. Ayrıca cezaevi kurallarına uyumu ve aldığı disiplin cezaları yine bu süreçte dikkate alınacak.
Yine hükümlüler; açık ceza infaz kurumuna ayrılmaya, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezasını infaz etmeye ve ceza infaz kurumlarından doğrudan koşullu salıverilmeye ilişkin son değerlendirme öncesinde idare ve gözlem kurulunca bir değerlendirmeye tabi olacak. Yapılan bu değerlendirme sonunda, ancak “iyi halli” olduğuna karar verilen hükümlüler açık ceza infaz kurumuna ve denetimli serbestliğe ayrılabilecek ya da koşullu salıverilecek.
İyi hal indiriminde idare ve gözlem kurulunun yapısında da değişikliğe gidildi.
Buna göre, toplam on yıl ve daha fazla hapis cezasına mahkûm olanlar ile terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, kasten öldürme suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar ve uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarından mahkûm olanlar hakkında yapılacak açık ceza infaz kurumuna ayırmaya, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infazına ve koşullu salıverilmeye ilişkin değerlendirmelerde idare ve gözlem kuruluna cumhuriyet başsavcısı veya belirleyeceği bir cumhuriyet savcısı başkanlık edecek.
Bu kurula ayrıca Cumhuriyet başsavcısı tarafından belirlenen bir izleme kurulu üyesi ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığından psikiyatri uzmanı, hekim, adlî tıp uzmanı, psikolog, pedagog, çocuk gelişimcisi, sosyal çalışmacı, psikolojik danışman, rehberlik uzmanı ve öğretmen gibi görevlilerin bulunduğu uzmanlar da katılacak.
İYİ HAL DEĞERLENDİRME SİSTEMİ
Yapılan düzenleme ile hükümlüler, ceza infaz kurumlarında bulundukları tüm aşamalarda, ceza infaz kurumlarının düzen ve güvenliği amacıyla konulmuş kurallara uyup uymadığı, haklarını iyi niyetle kullanıp kullanmadığı, yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirip getirmediği, uygulanan iyileştirme programlarına göre bir gelişim gösterip göstermediği konularında değerlendirmeye tabi tutulacak. Yapılan bu değerlendirmelerde hükümlülerin katıldığı iyileştirme ve eğitim-öğretim programları ile sosyal-kültürel ve sportif faaliyetler, kültür ve sanat programları, aldığı sertifikalar, kitap okuma alışkanlığı, sosyal ilişkileri, işlediği suçtan dolayı duyduğu pişmanlığı, kurallara uyumu ve aldığı disiplin cezaları dikkate alınacak.
İYİLEŞTİRME ODAKLI BİR İNFAZ SİSTEMİ
İyi hal değerlendirme sisteminde yeni dönemde ıslah ve iyileştirme konularına ağırlık verilecek. Buna göre; hükümlüler, infaz sisteminin temel amacı olan iyileştirme ve topluma kazandırma çalışmaları sonunda gösterdiği gelişime göre değerlendirilecek. Bu amaçla da uygulanan eğitim-öğretim, psiko-sosyal yardım ve destek programları sonunda gösterdiği gelişim puanlanacak. Ayrıca risk durumlarına bu puanlamaya göre belirlenecek.
Yeni İnfaz Yasası’nda yer alan düzenleme 1 Ocak 2021’de hayata geçiyor.
Buna göre, hükümlüler iyi halin değerlendirilmesi amacıyla en geç 6 ayda bir olmak üzere idare ve gözlem kurulunca değerlendirmeye tabi tutulacak. İyi halin değerlendirilmesi amacıyla, kurumda kalacağı süre 6 aydan az olan hükümlüler hakkında “gözlem değerlendirmesi”, 6 aydan fazla olan hükümlüler hakkında “gelişim değerlendirmesi” yapılarak dört uzman tarafından rapor hazırlanacak.
2021 yeni yılla birlikte hükümlüler, cezaevine girdiği günden itibaren iyi hal konusunda incelemeye tabi tutulacak. Belirlenen kriterleri taşıyanlar iyi halli sayılacak. Mevcut uygulamada, iyi hal değerlendirmeleri otomatik olarak yapılıyordu.
Adalet Bakanlığı söz konusu sistemi sona erdirecek köklü bir değişime imza attı. Buna göre, hükümlülerin çeşitli haklardan faydalanabilmeleri için iyi halli olmaları bir ön şart olarak kabul edildi.
